ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΝΩ ΜΕΣΣΗΝΙΑ


Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε το 1956 στην Αθηναϊκή εφημερίδα "ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΑ ΝΕΑ" και το υπογράφει ο Π. Λυμπερόπουλος.

ΜΕΡΟΠΗ-ΜΕΛΙΓΑΛΑΣ
Τον Κρεσφόντη τον σκότωσε ο Πολυφόντης για να παντρευτεί τη χήρα του και να σφετεριστεί το θρόνο. Δε χάρηκε όμως για πολύ τη ματωμένη ευτυχία, γιατί με τον ίδιο τρόπο δολοφονήθηκε και αυτός από την ίδια τη Μερόπη και το μικρό της γιο τον Αίπυτο.
Είναι και η Μερόπη ένα από τα καλύτερα χωριά της πεδιάδας του Στενυκλάρου, παραγωγικό, πλούσιο, προοδευτικό και εξελιγμένο. Ανήκει στο άρμα της Οιχαλίας όπως το Φίλια, η Ανδανία, το Λουτρό με τα πολλά σύκα και το ξακουστό πανηγύρι του Αη Γιάννη στις 2 Σεπτεμβρίου, του Σιάμου και οι συνοικισμοί Μούστα, Σπανοχώρι, Αλλαγή, Καλύβια κτλ. Ο κεντρικός δρόμος που είναι και η προθήκη της κωμοπόλεως στολίζεται από πολλά δέντρα και με λύπη του εγκαταλείπει ο ταξιδιώτης μια τόση θελκτική γαλήνη. Αρκετά όμως ξεκουραστήκαμε, και τώρα, με το δροσερό βραδάκι κι ένα σωρό αταξινόμητες εντυπώσεις βαδίζουμε προς την σημερινή πρωτεύουσα της Άνω Μεσσηνίας. Το γραφικό και ξακουστό Μελιγαλά…
Μόλις αραιώσουν κάπως τα δέντρα ξεφυτρώνει η πόλις του Μελιγαλά με την ανατολική απλή της όψη. Σήμα της και σύντροφος το θρυλικό ρολόι. Είναι η σημερινή πρωτεύουσα της πεδιάδας του Στενυκλάρου, όνομα μυθικού ήρωα της Μεσσηνίας, και λόγω της θέσεώς της δεσπόζει ολόκληρου σχεδόν του Μεσσηνιακού κάμπου. Κτισμένο από γκρίζο χώμα και πέτρες δείχνει από μακριά την παλιά αρχοντιά της με τα επιβλητικά μεγάλα σπίτια της που έχουν ακέραια τη γραμμή των επιμελημένων και σύγχρονων σπιτιών με οροφές κι όλες σχεδόν τις ανέσεις.
Ο διώροφος σιδηροδρομικός σταθμός και οι μεγάλες αποθήκες του προειδοποιούν τον ταξιδιώτη πως εδώ υπήρχε κάποτε αξιόλογη εμπορική κίνηση. Ήταν στην ευλογημένη προπολεμική εποχή που σε ολόκληρο τον κάμπο απλώνονταν ατέλειωτα μελόχρωμα χαλιά από τον γλυκό καρπό της μαύρης μεσσηνιακής σταφίδας. Τα σύκα, τα κρασιά, τα οινοπνεύματα γέμιζαν τις υπόλοιπες αποθήκες και το χρήμα δεν έλειπε ποτέ από τους εργατικούς νοικοκυραίους. Αυτές όμως οι εποχές αποτελούν τώρα μακρινή ανάμνηση και οι αποθήκες και οι μηχανές νεκρώθηκαν γιατί δυστυχώς κανείς ποτέ δεν συνέλαβε το δράμα και το πραγματικό πρόβλημα της αναξιοπαθούσης Μεσσηνίας. Ας συνεχίσουμε όμως το τουριστικό μας ταξίδι.
Από το σταθμό καμαρώνουμε για λίγο την μεγαλόπρεπη όψη και ανηφορίζουμε για το εσωτερικό της πόλης. Το βραδάκι έχει αρχίσει να δροσίζει τη γη και τους δρόμους, ενώ οι λάμψεις των φώτων μας οδηγούν στον κεντρικό δρόμο που βρίσκονται τα περισσότερα κέντρα και καταστήματα της πόλης. Εμπορικά, ψιλικά, κρεοπωλεία, εστιατόρια, καφενεία, μικρά μπαρ και άλλα καταστήματα σφύζουν σήμερα από κίνηση και δίνουν τόνο ζωντάνιας στη βιτρίνα του Μελιγαλά. Φρέσκα και ποιοτικά μεζεδάκια, μπύρες, γλυκόπιοτα κρασιά, καφέδες, γλυκά, παγωτά, λεμονάδες και παγωμένα νερά δροσίζουν κι ευφραίνουν τους θαμώνες που συζητούν δυνατά σε μικρές ή μεγάλες παρέες. Η πολιτική, η ανομβρία, η αδιαφορία του κράτους για τις ανάγκες τους, οι μικρές τιμές των προϊόντων που πολλές φορές δεν καλύπτουν ούτε τα έξοδα παραγωγής τους, το πανηγύρι που πέρασε, το Σουέζ, η Κύπρος, η προστυχιά των ελεεινών Άγγλων κτλ κτλ ήταν μερικά από τα θέματα της βραδιάς. Μερικοί άλλοι που έχουν πια αγανακτήσει από αυτές τις μάταιες συζητήσεις το έχουν ρίξει στα χαρτιά και στο τάβλι γιατί είναι βέβαιοι πως έτσι έχουν τουλάχιστον κάτι να κερδίσουν!
Οι Μελιγαλιώτες είναι πρόσχαροι και φιλόξενοι άνθρωποι κι ευχαρίστως μας καθοδηγούν και μας διηγούνται όσα αφορούν την πόλη τους. Μάθαμε έτσι πως το Μελιγαλά είχε και έχει πάντοτε αρχοντικές οικογένειες που δεν αναφέρω τα ονόματά τους για να μην παραλείψω καμία και παρεξηγηθώ. Οι προοδευτικοί νοικοκυραίοι χάρισαν στην κοινωνία πάρα πολλούς επιστήμονες και κυρίως καθηγητές, φαρμακοποιούς, δικηγόρους, δικαστικούς κτλ. Εκτός αυτών όμως και οι πολιτικοί του Μελιγαλά ελάχιστες φορές έλειψαν από την ελληνική Βουλή και σήμερα ακόμη κρατούν επαξίως σ’ αυτήν δύο από τις καλύτερες έδρες. Οι απόδημοί του είναι πολύ καλά αποκατεστημένοι στην ξενιτιά και πολλές φορές ετίμησαν και τιμούν με την κοινωφελή τους δράση τη νοσταλγική ιδιαιτέρα τους πατρίδα. Η πόλις συγκεντρώνει όλες σχεδόν τις δημόσιες υπηρεσίες, κλινικές, φαρμακεία, γυμναστήρια, κι ακόμη, ένα ξεπεσμένο νοσοκομείο που προέρχεται από δωρεές της Αμερικανικής Πολεμικής Περιθάλψεως και των ομογενών. Το νέο επιβλητικό γυμνάσιο που ετοιμάζεται σε πλεονεκτική θέση είναι ένα ακόμη ακριβό στολίδι που οι λάμψεις και η δράσεις του προβλέπονται πλούσιες και αποδοτικές. Έγινε κι αυτό από δωρεές ομογενών και από δημοτικά έσοδα.
Η υποδιοίκηση χωροφυλακής με τους αστυνομικούς της σταθμούς Μελιγαλά, Βαλύρας, Ζευγολατιού, Διαβολιτσίου, Μαυρομματίου (Ιθώμης), Ζερμπισίων και Οιχαλίας ελέγχει σχεδόν ολόκληρη την πεδιάδα της Μεσσηνίας και τους πρόποδες της Ιθώμης που κατοικούνται από 75 χωριά και συνοικισμούς, με τρόπο υποδειγματικό το ακούραστο αυτό Σώμα. Στη δικαιοδοσία της υπάγεται και η Μονή του Βουλκάνου και η Αρχαία Μεσσήνη καθώς και το παλιό ηρωικό χωριουδάκι του Μήλα με το ενετικό του κάστρο και το θρυλικό του Ραμοβούνι. Είναι το βουναλάκι που είδε το πρώτο του φως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης γιατί εκεί, κάτω από ένα δέντρο, τον γέννησε κρυφά στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς η κυνηγημένη από τους Τούρκους η ηρωίδα Μάνα του.

ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟ- ΟΙΧΑΛΙΑ
Στα τρίποδα σιδερένια τραπεζάκια του, που είναι αραδιασμένα απλόχωρα, κάτω από παχύσκια δέντρα, στο σταθμό του Ζευγολατιού σερβίρονται δροσερά αναψυκτικά και καφές σε… χοντρό φλιτζάνι, αλλά και ό,τι άλλο χρειαστεί ένας κουρασμένος και κυνηγημένος από το χρόνο κοσμοπολίτης. Ελεύθερος εδώ από το ανελέητο κεντρί του χρόνου εύχεται να μείνει ώρες ολόκληρες για να αναπνεύσει αμέριμνος και να χαρεί τη φυσική ομορφιά.
Πιο πάνω είναι τα εστιατόρια με τις πλούσιες και φτηνές μερίδες τους από φρέσκα κρέατα κι άλλα τοπικά φαγητά.
Ένας μικρός περίπατος στα δρομάκια της κωμοπόλεως με τα ωραία της σπίτια, τις θολωτές εξώπορτες και τους ατελείωτους κήπους με την τροπική τους βλάστηση, το άρωμα των βασιλικών από τα χαμηλά παράθυρα της αγνής χωριατοπούλας και η μαγευτική γαλήνη του υποβλητικού δειλινού πλημμυρίζουν την άδεια ψυχή του ταξιδιώτη με ένα γλυκό κι ελαφρύ βάλσαμο που το χαρίζει πλούσια μόνο η φύση σε όσους ευτυχείς την ζουν…
Αλλά καιρός είναι τώρα να γυρίσουμε στο πεντακάθαρο ξενοδοχείο με την σπιτική του περιποίηση για να ξεκουράσουμε τα άπληστα μάτια μας, ώστε να αντέξουν στις μαγευτικές οπτασίες που μας επιφυλάσσει η επόμενη συνέχεια του ταξιδιού μας.
…Ο ύπνος εδώ είναι δροσερός, ευχάριστος, γλυκός και μονοκόμματος γιατί τίποτα δεν τον αλλάζει. Η ζέστη, η υγρή απόπνοια της φλεγόμενης ασφάλτου, οι εξατμίσεις, τα μεγάφωνα, και οι έγνοιες εδώ απουσιάζουν. Κοιμάται κανείς τον ευλογημένο φυσιολογικό ύπνο όπως τον έστειλε ο Μορφέας, κι όπως τον θέλησε ο δικός μας θεός, για να ξεκουράζει και να αναζωογονεί τα φρόνιμα παλικάρια του.
Ξημέρωσε Κυριακή! Από την μπαλκονόπορτα προβάλει η πρώτη εικόνα του μεσσηνιακού πανοράματος: βασιλικά, λουλούδια και καταπράσινα δέντρα με γλυκούς καρπούς σε φόντο καταγάλανο, συνθέτουν τον πρώτο γελαστό πίνακα της ημέρας ενώ οι κορυφές της Ιθώμης χρυσίζουν από τις θωπευτικές ακτίνες του πρωινού ηλίου. Αξίζει η αλήθεια από τη θέση αυτή να θαυμάζει κανείς ώρες ολόκληρες ό,τι δεν είδε ποτέ του από τα μουχλιασμένα υπόγεια ή τα σκυθρωπά ντουβάρια των μεγαλουπόλεων! Σε λίγο ακούγονται καμπάνες. Καμπάνες παμπάλαιες, μικρές και μεγάλες, για τις χαρές και τις λύπες, από κοντινά και μακρινά χωριά, ενώνουν σήμερα τους χαρμόσυνους ήχους τους σε μια αρμονικότατη μουσική κλίμακα που ξεκινά από την εύφορη κοιλάδα της Μεσσηνίας και φτάνει ως τον ουρανό σαν ελάχιστος χώρος δόξας και ευχαριστιών των ευλαβών Μεσσηνίων προς τον πάνσοφο δημιουργό και προστάτη του.
Σήμερα όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην… Οιχαλία. Είναι η παμπάλαια μικρή Ρώμη της πεδιάδας του Στενυκλάρου, στην ίδια ή γειτονική θέση, που έφερε το όνομα της συζύγου του Μελαναίους. Επί Παυσανία ήταν γνωστή ως «Καρνάσιον Άλσος» με πολλά κυπαρίσσια. Επί Τουρκοκρατίας ονομάζεται Αλή Τσελεπή και σήμερα πάλι Οιχαλία. Είναι η κωμόπολις που κάθε Κυριακή βρίσκεται σε εμπορικό οργασμό με το θαυμάσιο παζάρι της. Αξίζει λοιπόν τον κόπο να πάμε μέχρις εκεί, ακολουθώντας τον ανατολικό χαλικόστρωτο δρόμο της.
Στο πέρασμά μας δεξιά και αριστερά, φρεσκοξυπνημένοι άντρες, γυναίκες και παιδιά, δεμένα ζώα και μαρτίνια κοιτάζουν προς το δρόμο, σαν άτακτο τιμητικό απόσπασμα των διαβατών. Είναι κτηματίες από τα γύρω χωριά που παραθερίζουν στις πρόχειρες καλύβες τους σκεπασμένες με βούρλα ή ρουπακιές και που βγάζουν εκεί το καλοκαίρι τους για να φροντίζουν τα κτήματα και τα εισοδήματά τους. Όπως προχωρούμε, αμέτρητες ελιές, καλαμώνες, συκές, αχλαδιές, αμπέλια και πανσέδες μας δείχνουν και μας προσφέρουν φιλόξενα την ομορφιά και τους προκλητικούς καρπούς τους. Μακριά φαίνονται οι κόκκινες στέγες μικρότερων χωριών όπως είναι η Μάλτα, το Μαντζάρι, το Σαντάνι κτλ που είναι κρυμμένα σε ένα δάσος από καλλωπιστικά και οπωροφόρα δέντρα.
Σε λίγη ώρα φτάνουμε στην Οιχαλία. Κι εδώ σπίτια ψηλά, ευρύχωρα κι ωραία, μέσα σε καταπράσινους κήπους. Μπαλκόνια και παράθυρα κατάφορτα από πρόχειρες γλάστρες με δροσερά βασιλικά και λουλούδια που τα περιποιούνται όμορφες, σύγχρονες Οιχαλίεις. Στο κεντρικό δρόμο που διασχίζει την κωμόπολη βλέπουμε τα μεγαλύτερα σπίτια και καταστήματα. Εδώ γίνεται και το παζάρι. Όλος αυτός ο δρόμος παρουσιάζει ένα απέραντο μωσαϊκό. Από το επάνω μέρος βλέπουμε μία πολύχρωμη μυρμηγκιά από ανθρώπους, πράγματα και ζώα σε μια συνεχή κίνηση. Είναι ο τύπος της λαϊκής αγοράς της επαρχίας όπως τον κληρονόμησε από τα βάθη των αιώνων. Ήρθαν εδώ σήμερα, ταξιδεύοντας όλη νύχτα, πωλητές κι αγοραστές από ολόκληρη σχεδόν τη Μεσσηνία αλλά και από την Αρκαδία ακόμη για να ανταλλάξουν τα προϊόντα τους με άλλα είδη.
Οι αγρότες προσφέρουν προϊόντα οικιακής και γεωργικής οικονομίας, όπως κοτόπουλα, αυγά, τυρί, μυτζήθρες, βρώμη, ξηρούς καρπούς, μεγάλα ζώα, μοσχάρια, μαρτίνια, γουρουνόπουλα, δέρματα, σκόρδα, κρεμμύδια, μέλι, τομάτες, πεπόνια, καρπούζια, φασολάκια κτλ κτλ. Από την άλλη πλευρά, έμποροι και επαγγελματίες που καταφτάνουν από τις μεγαλύτερες πόλεις προσφέρουν πολύχρωμα υφάσματα, παπούτσια, άρβυλα, μπογιές, νήματα, ψάθες για τον ήλιο, ψεύτικα μπιζού και καλλυντικά, παστέλια, καραμέλες, κουστούμια, εργατικά υλικά, πιατικά, μαγειρικά σκεύη, αντρικά και γυναικεία εσώρουχα, είδη προικός, εργαλεία κι ό,τι άλλο χρειάζεται μια αγροτική οικογένεια.
Τα εστιατόρια και οι ταβέρνες με τα φρέσκα κρέατα, τις ψητές γουρουνοπούλες και το ανόθευτο κοκκινέλι κάνουν χρυσές δουλειές. Ίσως μέσα σε αυτό να τελείωσαν σήμερα και μερικά συνοικέσια που είχαν… ακουστεί από καιρό! Μεγάλα φορτηγά αυτοκίνητα διώχνουν το συγκεκριμένο εμπόρευμα προς την Καλαμάτα κι άλλους σιδηροδρομικούς σταθμούς και το απόγευμα αρχίζει η διάλυσις. Οι αγρότες παίρνουν το δρόμο της επιστροφής σε καραβάνια και συζητούν ευχαριστημένοι ή δυσαρεστημένοι μεταξύ τους, ανάλογα με το οικονομικό αποτέλεσμα των συναλλαγών τους. Αφήνουμε κι εμείς την πολυθόρυβη Οιχαλία να κάνει τον απολογισμό των κερδών της και προχωρούμε προς το νότο. Σε λίγα λεπτά φτάνανε στην κατάφυτη Μερόπη που φέρει το όνομα της κόρης του Κυψέλου και συζύγου του βασιλέως της Μεσσηνίας, Κρεσφόντη.


Πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΚΗΔΕΙΑΣ

Οι γλωσσικοί μας ιδιωματισμοί

Ο Μεσσηνιακός πόλεμος, ο Αριστομένης και η Σπάρτη