Το κάστρο της Ωριάς (Γαρδικίου)


Η τρομακτική όψη της αβύσσου κάτω από τα τείχη, η δυσκολία της κατασκευής του, οι συρράξεις που έβαψαν με αίμα τις συμπαγείς πέτρες, η βιαιότητα που κρύφτηκε πίσω από τις βαριές του πόρτες, πυροδότησαν αιώνιους θρύλους που πλανιούνται ακόμα σαν ομίχλη γύρω του. Οι πρωτομάστορες δολοφονήθηκαν μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του για να μην αποκαλυφθούν τα μυστικά του κάστρου και να μη συζητηθούν οι μυστικοί χώροι που ήταν κρυμμένοι οι θησαυροί του. Οι τοίχοι ακόμη ηχούν από τα βογκητά των φυλακισμένων στα μπουντρούμια του. Οι χειροπέδες που τους ακινητοποιούσαν βρίσκονται σφηνωμένες στις υγρές πέτρες. Οι δυσπρόσιτες δαιδαλώδεις σπηλιές του, ολοκληρώνουν το μυστήριο του κάστρου που ξέρει να κρατάει καλά τα μυστικά του…

Η παράδοση και η δημοτική ποίηση θέλουν το όνομά του να οφείλεται στην θυσία μιας ωραίας κόρης, που δεν δίστασε να γκρεμιστεί από τα τείχη για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού και ατιμαστεί. Η Ιστορία παραδίδει από την άλλη πλευρά πως το κάστρο της Ωριάς έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα του 1460, την περίοδο που ο Μωάμεθ ο Β΄ ο Πορθητής κατέβηκε στην Πελοπόννησο αποφασισμένος να απαλείψει κάθε ίχνος βυζαντινής εξουσίας, που κρατούσαν στα χέρια τους οι Παλαιολόγοι.

Τρία χλμ ανατολικά της Μερόπης, στην έξοδο του περάσματος προς την Αρκαδία και κοντά στη σπουδαία, από την αρχαιότητα, διάβαση Μακρυπλάγι, έχει χτιστεί ίσως το πιο δυσπρόσιτο κάστρο της Πελοποννήσου. Σε ύψωμα που αποτελεί παραφυάδα του όρους Ελληνίτσα έχουν διασωθεί ερείπια τειχών, κτισμάτων και εκκλησιών από το «ανάλωτον πάντη και οχυρώτατον κάστρον» όπως περιγράφεται στις Ιστορίες του Κριτόβουλου.
Το κάστρο που έχει χτιστεί πάνω στην αρχαία Μεσσηνιακή πόλη Άμφεια αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως ως Gardisco ή Bardisco. Από το Φραντζή ως Γαρδικίη και μεταγενέστερα ονομάστηκε από τους ανθρώπους της περιοχής μας Παλιόκαστρο και κάστρο της Ωριάς. Κόκκαλα ονομάστηκε η περιοχή, κάτω από τη νότια άκρη του, η οποία δέχτηκε τα άψυχα κορμιά των Ελλήνων που θανατώθηκαν από το Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή και ρίχτηκαν στο γκρεμό. Η παράδοση αναφέρει πως «το αίμα κύλησε σαν ποτάμι κι έφτασε ως τα χάνια της Αλλαγής».Όταν το 1264 Φράγκοι σταυροφόροι ιππότες μαζί με μισθοφόρους Τούρκους υποχρέωσαν τα βυζαντινά στρατεύματα σε ήττα στο Μακρυπλάγι, οι στρατηγοί Καβαλαρίσης, Φίλης και Μακρινός αιχμαλωτίστηκαν και οδηγήθηκαν «εκεί που ένι σήμερον το κάστρον του Γαρδικίου». Στα απότομα κοκκινόβραχα που υψώνονται στις δυο άκρες της ρεματιάς υπάρχουν πολλές σπηλιές και μια από αυτές, η Περιστεριά, έχει οχυρωμένη την είσοδό της. Εκεί παρέμειναν αιχμάλωτοι πριν οδηγηθούν στην Βελίγοστη οι βυζαντινοί στρατηγοί. Ο στίχος όμως του Χρονικού αποκαλύπτει πως, ως εκείνο τον χρόνο δεν είχε οικοδομηθεί το κάστρο. Χτίσθηκε από τους σταυροφόρους ιππότες μετά την επικράτησή τους στη χώρα μεταξύ των χρόνων 1264 και 1292. Το έτος 1374 το κάστρο κατείχαν Έλληνες γιατί ο φρούραρχός του Σεργιάννης Γιλόπουλος, με τη βοήθεια του Μανουήλ Κατακουζηνού, αποκρούει την επίθεση του φράγκικου στρατού.

Το έτος 1423, όταν η Πελοπόννησος δέχτηκε την εισβολή του Τουραχάν οι πηγές δεν μαρτυρούν επίθεση των Οθωμανών στο απόρθητο Γαρδίκι, αποκαλύπτουν όμως νίκη των Ελλήνων στην δύσβατη κλεισούρα του Μακριπλαγίου. Στην επέλαση όμως του Μωάμεθ Β’ οι κάτοικοι της περιοχής μας και των γύρω οικισμών κατέφυγαν στο κάστρο για να γλιτώσουν. Η πολιορκία που ακολούθησε ήταν σκληρή. Το μεγάλο πλήθος των φυγάδων, η αφόρητη ζέστη μαζί με την έλλειψη νερού οδήγησε τους πολιορκημένους σε απόγνωση. Τελικά ο Μωάμεθ αποφάσισε να αποκόψει τους πολιορκούμενους από τις πηγές πόσιμου νερού με αποτέλεσμα να εξαναγκαστούν σε συνθηκολόγηση. Κατά την συνήθη τακτική τους, όμως, οι Τούρκοι καταστρατήγησαν την συνθήκη, και έσφαξαν 6.000 από τους παραδοθέντες μαζί με τα ζώα τους, ενώ ελάχιστοι ήταν εκείνοι που κατάφεραν να αναζητήσουν καταφύγιο στα ενετικά κάστρα των παραλίων της δυτικής Μεσσηνίας.. «Αλώνισαν τους χριστιανούς με τα άλογα σε ένα αλώνι» λένε οι κάτοικοι των γύρω χωριών για τα γεγονότα του Μαΐου του 1460. Μετά την καταστροφή του το Γαρδίκι δεν αναφέρεται πουθενά. Ξαναέρχεται όμως στο προσκήνιο στα χρόνια της επανάστασης όταν μετά την ατυχή μάχη της Δραμπάλας ο Γενναίος Κολοκοτρώνης και τα παλικάρια του θα καταφύγουν σ' αυτό.

Η βλάστηση που έχει αναπτυχθεί στο κάστρο έχει καλύψει σημαντικό μέρος των οχυρώσεών του και έχει καταστήσει ιδιαίτερα δύσκολη και επικίνδυνη την πρόσβαση σε αυτό. Στο κάτω μέρος τους στενόμακρου υψώματος σχηματίζεται ένα μικρό πλάτωμα στην άκρη του οποίου υπάρχει απότομος γκρεμός. Νοτιοανατολικά του πλατώματος διασώζεται η μοναδική πύλη του κάστρου και τείχη μήκους 10 μέτρων, που έχουν χτιστεί με πέτρες, κεραμίδια και ασβεστοκονίαμα.

Ανεβαίνοντας προς την κορυφή συναντάμε τμήματα από το δεύτερο οχυρωματικό περίβολο, έναν ερειπωμένο πύργο, μια δεξαμενή και τα χαλάσματα από την εκκλησία της Παναγίας της Φανερωμένης ή Φονεμένης. Βορειοδυτικά της Παναγίας που ανοιχτοί παραμένουν τέσσερις τάφοι που έχουν συληθεί από αρχαιοκάπηλους, ενώ στη μέση περίπου της ανόδου σώζεται μια θολωτή δεξαμενή, θεμέλια σπιτιών, μιας μικρής εκκλησίας και η ερειπωμένη μητρόπολη του κάστρου. Μια ακόμα εκκλησία, της Αγίας Ελεούσας, συναντάμε απομονωμένη στη βορειοδυτική πλαγιά του λόφου εκεί που έχει απομείνει το τοπωνύμιο Γύφτικα, το οποίο μαρτυρά την ύπαρξη εργαστηρίων επεξεργασίας όπλων και σκευών την εποχή που κατοικείτο το κάστρο. Αριστερά από την θολωτή δεξαμενή, σε κοίλωμα πανύψηλου βράχου, δύο όρθιες λευκές πέτρες αποκαλούνται από τους ντόπιους «στους παπάδες». Διασώζεται μια τοπική παράδοση που έχει τη ρίζα της στο μαρμαρωμένο βασιλιά και μιλάει πως «μαρμαρωθήκανε εδώ ο παπάς και η παπαδιά του σαν πέσανε από το κάστρο όταν το πήραν οι Τούρκοι».

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Tο Meropitopik δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα στο οποίο αναφέρεται το άρθρο. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και ο διαχειριστής διατηρεί το δικαίωμα να μην δημοσιεύει συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το Meropitopik ουδεμία ευθύνη φέρει περί αυτών.

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΚΗΔΕΙΑΣ

Οι γλωσσικοί μας ιδιωματισμοί

Ο Μεσσηνιακός πόλεμος, ο Αριστομένης και η Σπάρτη