Τα παιδιά και τα παιχνίδια τους στην παλιά Μερόπη

Στην παλιά Μερόπη, με πολλά παιδιά σε κάθε οικογένεια και σε κάθε γειτονιά, με ενισχυμένο το αίσθημα της ασφάλειας και κάποιας υπεροχής, γιατί το χωριό τους ήταν το κέντρο πολλών άλλων χωριών, τα παιδιά της Μερόπης ήταν μια σημαντική παρουσία της τότε ζωής. Ζωηρά, παιχνιδιάρικα, τολμηρά, επινοητικά, εμπλουτισμένα με πολλές και ποικίλες παραστάσεις, συμπλήρωναν τη γενική εικόνα της ζωής με τις κάθε μορφής εκδηλώσεις τους. Με τη σχολική τους ζωή, με τη βοήθειά τους στις διάφορες εργασίες, με τις φασαρίες και τις αταξίες τους και, τέλος με τα παιχνίδια τους.

Θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε μερικά από τα παιδικά παιγνίδια της παλιάς εποχής στην Μερόπη και, όσο είναι δυνατόν, να ζωντανέψουμε μερικούς ήρωες της παιδικής και εφηβικής ηλικίας.

ΤΙ ΕΠΑΙΖΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Πολλά και διάφορα ήταν τα παιγνίδια που έπαιζαν τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους. Βέβαια παιγνίδια «σπιτίσια ή δωματίου» δεν είχαν ούτε έπαιζαν. Κυρίως, έπαιζαν στο ύπαιθρο και πολλά μαζί στους δρόμους, στις πλατείες, μέσα στα περιβόλια, στις σταφίδες, στις ελιές, στα χέρσα.
1. Τις «αμάδες» ή «σαρμάδες»
Είναι το γνωστό παλιό παιγνίδι που έπαιζε και ο Κολοκοτρώνης. Παιζόταν με μεγάλες πλακουτσές πέτρες και μια μικρή στρογγυλή – τον «τσόκα». Ο τσόκας τοποθετείτε μέσα σε ένα μικρό κύκλο και από μακριά χτυπιόταν με τις «αμάδες»- τις σαν πίττα πιεσμένες πέτρες – που τις διάλεγαν τα παιδιά στα ποτάμια.
2. Το «βασιλιάς και ραβδάς» ή «τα κότσια»
Με το γνωστό κόκαλο από το πόδι του αρνιού, που το έπαιζαν ή για ξυλιές ή για βόλους ή και για δεκάρες ακόμα.
3. Η «γουρνίτσα»
Παιζόταν με πέτρα στρογγυλή που τη χτύπαγαν με ραβδιά, ξύλα καμπουριαστά στο κάτω μέρος, που προσπαθούσαν να τη βάλουν μέσα σε λακούβες, στο χώμα. Το παιγνίδι αυτό έμοιαζε πολύ με το αμερικάνικο παιγνίδι «χόκεϋ».
4. Τις «γκαζιές ή βόλους»
Που παιζόταν με διάφορους τρόπου με ρολάρισμα ή κοντράρισμα, με κυκλάκια ή με γουβάκια.
5. Τις δεκάρες ή «παλαιϊκές»
Που ήταν μεγάλες δεκάρες του Γεωργίου Α΄. Είχαν λιμαριστεί γύρο – γύρο, ήταν βαρειές και χρησιμοποιούταν και στους βόλους ή επάνω σε βόλους με δεκάρες, εικοσαράκια ή πενηνταράκια, δηλ. παιζόταν για συμφέρον.
6. Το «κλέφτες και χωροφύλακες»
Που ήταν ένα αδιάκοπο κυνηγητό «κακοποιών» από «χωροφύλακες» γεμάτο τόλμη, φαντασία, καλό τρέξιμο, αλλά και «αστυνομική επινοητικότητα».
7. Το κρυφτούλι
Παιζόταν όπως παντού και πάντοτε, με τη διαφορά ότι η άνεση του χώρου, τα στενά σοκάκια, τα δέντρα, οι αχυρώνες και οι φούρνοι ακόμη το έκαναν πιο δύσκολο και συναρπαστικό.
8. Ο «πόλεμος ή πετροπόλεμος»
Που γινόταν ανάμεσα σε δύο ομάδες ή με ξύλα ή με πέτρες. Πάρα πολλές φορές σπάζανε κεφάλια και ματώνανε χέρια και πόδια.
9. Τα σκαμνάκια
Το παιγνίδι αυτό παιζόταν από κάπως πιο μεγάλα παιδιά (10-15 χρονών), όπως κυρίως το μάθαιναν και το έπαιζαν στο σχολείο.
10. Το τόπι
Έπαιζαν και τότε το τόπι, όπως και τώρα. Αλλά, τόπια δεν είχαν καθόλου ή δεν είχαν όλα τα παιδιά. Τα τόπια τα έφτιαχναν οι μανάδες και οι αδερφές και ήταν ή πάνινα ή κουβάρια από κλωστή. Με αυτά τα τόπια έπαιζαν διάφορα παιγνίδια και όταν αυτά ξέφτιζαν ήταν για κλάματα, ή όταν βρέχονταν (όχι σπάνια) γίνονταν και βαριά και επικίνδυνα για εκείνον που θα το δεχόταν στο κεφάλι ή στο πρόσωπο. Σιγά-σιγά βγήκαν και τα λαστιχένια τόπια ή ήρθαν και στο χωριό μας ή μπορούσαν να τα αγοράζουν και τα δικά μας παιδιά για να παίζουν.
11. Το τσιλίκι
Ένα μικρό και μεγάλο ξύλο. Χτυπιόταν το μικρό από το μεγάλο και παραβγαίνανε στο μάκρος ή στις επιτυχίες του χτυπήματος.

ΠΟΤΕ ΕΠΑΙΖΑΝ ΚΑΙ ΠΟΥ

Τα παιχνίδια γίνονταν το απόγευμα και τα βράδια. Βούιζαν οι δρόμοι και οι γειτονιές από τα παιδικά παιχνίδια. Έλεγαν οπότε να έρθει το βράδυ, να γυρίσουν από τα χτήματα ή από τα «πράματα» που έβοσκαν, ν’ αρπάξουν ένα κομμάτι ψωμί και να τρέξουν στη γειτονιά για το παιχνίδι. Εδώ πρέπει να πούμε ότι το απόγευμα τα παιδιά φυλάγονταν να παίζουν φανερά, μήπως τα… δει ο δάσκαλος. Όταν αντίκριζαν το δάσκαλο στο δρόμο, χάνονταν στα σοκάκια ή κρύβονταν στους τοίχους και στις φραγκοσυκιές.

Ήταν η παιδαγωγική της εποχής, που ο μαθητής δεν έπρεπε να παίζει το απόγευμα, γιατί έπρεπε να διαβάζει. Δεν το τολμούσε ο καθένας να παίζει το απόγευμα γιατί αν τον έβλεπε ο δάσκαλος θα τον εξέταζε την άλλη μέρα και δεν ήταν κανείς σίγουρος ότι θα τα έβγαζε πέρα. Ή και αν τα κατάφερνε στο μάθημα, πάλι θα έτρωγε καμιά «καρπαζιά», μόνο και μόνο γιατί έπαιζε στους δρόμους. Ωστόσο τα παιδιά αψηφούσαν και τις «καρπαζιές» των δασκάλων και των γονιών τους τα μαλώματα και κάθε βράδυ αναστάτωναν τον τόπο. Κι επειδή τα κυνηγούσαν από τα μαγαζιά, για μεγαλύτερη άνεση έπαιζαν σ΄ άλλους δρόμους. Σε όλες τις γειτονιές γινόντουσαν μεγάλες παιδικές συγκεντρώσεις. Κι όχι μόνο στις γειτονιές αλλά και στα χτήματα. Εκεί, ιδιαίτερα τις διακοπές των Χριστουγέννων, χαλούσε ο κόσμος. Δεκάδες παιδιά έπαιζαν κατά ηλικία δεκάρες, πενηνταράκια, τριανταένα και άλλα πολλά. Εκεί ήταν το «Εκπαιδευτήριον των κατοπινών χαρτοπαιχτικών ταλέντων».

Εκτός από τα «βαριά» παιχνίδια και οι δεκάρες ήταν συναρπαστικό παιχνίδι. Δύο σειρές παιδιά, από δω κι από κει, έστεκαν με τα κεφάλια ριγμένα κάτω και τα μάτια καρφωμένα μέσα στην καλά γυαλισμένη λωρίδα γης, που γλιστρούσαν οι δεκάρες ή οι «αμάδες», για να παρακολουθούν την «τιτανομαχία» των πιο επιδέξιων παιχτών. Και δεν ήταν μόνο ένα «πεδίο της μάχης», αλλά πολλές εδώ και κει οι φωλιές, σκορπισμένες μέσα στις ελιές.

Τα παιδικά παιχνίδια, όμως, δεν ήταν μόνο αυτά. Ήταν και άλλα έκτακτα και σχετικά με τις γιορτές και τα έθιμα. Άναβαν φωτιές και τις πηδούσαν, έπαιζαν τον καραγκιόζη και παράβγαιναν ποια γειτονιά θα δώσει την καλύτερη παράσταση. Και πολλές φορές έβαζαν και εισιτήριο (όσα μπορούσαν να μαζέψουν)! Μια φορά που στήσανε τον «καραγκιόζ- Μπερντέ «μέσα σε ένα φούρνο, παραλίγο να πιάσει φωτιά ο «Μπερντές» και να καούν οι φιγούρες και οι «καραγκιοζοπαίχτες» μαζί.

Αυτά και πολλά άλλα ήταν τα παιχνίδια και οι τρέλες των παιδιών της παλιάς εποχής, εκτός από τις γαϊδουροκαβαλαρίες, αμαξο-αυτοκινητοοσκαρφαλώματα, κυνήγι πουλιών, κυνήγι καβουριών και τόσα άλλα. Όλα ήταν ευχάριστα και συναρπαστικά. Το πλήθος των παιδιών επέτρεπε τη δημιουργία ομάδων συναγωνιστικών κατά γειτονιά, κατά φιλικούς ή συγγενικούς δεσμούς κτλ, που βασικό τους γνώρισμα ήταν ένας ασυγκράτητος δυναμισμός, άσκηση και αποδέσμευση ικανοτήτων και πλήρης συναισθηματική ισορροπία και ευφορία.